inspiratie

verkenning hanzeland

In de zomer van 2014 heb ik in opdracht van Gemeente Zwolle met heel veel energie en plezier gewerkt aan de verkenning naar draagvlak in Spoorzone Hanzeland. Ik heb mij met genoegen verdiept in de ontwikkelingen rond dit gebied, contact gelegd met kleine en grote partijen, hele plezierige en positieve gesprekken gevoerd en heel veel kennis opgedaan. De verkenning naar draagvlak voor samenwerking in Hanzeland Zwolle heeft dan ook waardevolle inzichten opgeleverd.

Luchtfoto Spoorzone Hanzeland via site Gemeente Zwolle

Op 26 september 2014 vond tijdens een bijeenkomst in een leegstaand pand aan het Lübeckplein in Zwolle een terugkoppeling plaats. Een pand van NS Vastgoed waarvan we voor één dag de sleutel kregen. Van de 36 partijen die ik heb gesproken tijdens de verkenning was bijna iedereen aanwezig en in onderstaande fotogalerie vind je een weergave van de bijeenkomst vastgelegd door fotograaf Jarno Kraayvanger.

Deze bijeenkomst hebben we georganiseerd omdat ik het belangrijk vind om echt contact te maken met mensen, de basis voor draagvlak. Een mooie gelegenheid om de mensen die ik heb gesproken bij elkaar te brengen zodat zij elkaar ook konden ontmoeten. Het onderwerp was het verslag wat naar aanleiding van de verkenning is gemaakt. Daarin staan bevindingen en aandachtspunten die uit de gesprekken naar voren zijn gekomen. Een belangrijke conclusie is onder andere dat de zachte kant van het project Spoorzone onderbelicht is. Om de ambitie van het gebied waar te maken en de dynamiek op gang te helpen is sociale waardecreatie noodzakelijk.

Menselijke interactie is belangrijk

Met de bevindingen en aandachtspunten kunnen we een volgende stap maken en Hanzeland tot een aantrekkelijker stedelijk gebied te ontwikkelen voor werken, wonen, studeren, ontmoeten en verblijven. Tijdens de verkenning naar draagvlak heb ik een hele prettige samenwerking met Tim Vredeveld van Gemeente Zwolle gehad en hebben we samen de mensen ontvangen om de terugkoppeling te doen.

De energie om samen te gaan doen is in de stad Zwolle aanwezig en het vlammetje moet nu worden aangewakkerd om de energie te behouden. De tijd om te gaan doen is nu, nog een groter draagvlak creëren en samen werken aan kleine en grote ambities om dingen gedaan te krijgen.

aanleiding
Door de toenemende verstedelijking ontstaan er complexe stedelijke vraagstukken. Deze betreffen de domeinen wonen en leefbaarheid, armoede en tweedeling, zorg en welzijn, duurzaamheid, transformatie leegstaande gebouwen, ondernemen in de wijk, digitalisering, gebiedsontwikkeling, sociale innovatie en lokale democratie.

De stad van de toekomst wordt niet ontworpen op de tekentafel, maar ontstaat vanuit de kracht van mensen en gemeenschappen. Daarom is het belangrijk om energie aan te boren die in de stad aanwezig is. 
Die energie vervolgens bij elkaar te brengen en het proces als experiment aan te gaan een platform voor jonge vooruitstrevende stadsmakers te bieden. Hier ontstaan samenwerkingen door organisaties, bedrijven, studenten, inwoners en ZZP’ers aan de bovengenoemde vraagstukken en opgaven.

Procedures duren lang, nemen over het algemeen veel tijd in beslag, daarom is het goed om met kleine speldenprikjes te starten om sociale interventies die voor beweging en dynamiek kunnen zorgen op gang te helpen. Dat vergt een andere houding van gemeente en betrokken partijen.

Met de verkenning naar draagvlak heb ik deels de lokale behoeftes en relevante spelers in Hanzeland in kaart kunnen brengen. En deels inzicht verkregen in de mogelijkheden of juist belemmeringen 
die daarbij een rol spelen. Een aantal partijen zijn van essentieel belang om het programma samen te stellen en een aantal partijen zijn onmisbaar omdat zij een interessant netwerk en achterban hebben.

bevindingen en aandachtspunten uit de verkenning:
– kwartiermaker/programmamaker aanjager
– programmering
– activiteiten
– locatie, fysieke plek waar transitie plaats kan vinden
– betrekken van partijen vanaf het begin voor draagvlak
– heldere en transparante communicatie
– inzicht in belangen van deelnemende partijen
– tactical urbanism, kleine ingrepen met grote gevolgen
– branding gebied, vertel het verhaal en storydoing
– flexibel ontwikkelen, adaptief plannen
– aansluiten en samenwerken met andere initiatieven
– ook bij leegstand in nieuwe kantoorgebieden is herbestemmen een manier om een gebied een boost of een andere bestemming te geven
– Beschikbaar vastgoed is kans

Op verzoek stuur ik je het hele verslag van de verkenning per mail.

zwolle, hanzeland en dynamiek
Zwolle is volop in beweging en dat wordt steeds meer zichtbaar. Economisch gezien doen we het heel goed, steeds vaker kiezen grote bedrijven voor Zwolle. Daarnaast dragen we steeds beter uit waar Zwolle goed in is en waarom het de moeite waard is om een bezoek te brengen.

De ambities van Zwolle in Hanzeland zijn groot. Het gebied heeft het in zich om een levendig stadsdeel te worden, onder andere door de aanwezige (markt)partijen, het stedelijke karakter en de uitstekende bereikbaarheid. Tot nu toe lukt het zittende actoren in het gebied echter onvoldoende om het gebied Hanzeland ‘te branden’ tot een aantrekkelijke vestigings-, en verblijfplaats. Daarnaast wordt het centrale plein in Hanzeland (Lübeckplein) door meerdere doelgroepen beleefd als niet levendig en niet aantrekkelijk. Ten slotte kampt het gebied met structurele (kantoor) leegstand (24% in 2013).

Op dit moment is het Lübeckplein een locatie waar studenten vanaf het station naar hun scholen lopen, bezoekers en werknemers van het Stadskantoor komen en een klein aantal inwoners van het stadsdeel incidenteel verblijven. Er staan veel kantoren leeg en buiten kantoortijd is het een verlaten plein. Dit moet anders, samenwerken moet en niets doen is geen optie!

Met een uitvoeringsplan kunnen de lokale behoeftes en relevante spelers in Hanzeland bij elkaar gebracht worden.  Er moet een vliegwielagenda komen, om het experiment aan te gaan waarin we gaan ervaren wat wel en niet werkt in het gebied. Een aantal partijen zijn van essentieel belang om het programma samen te stellen en een aantal partijen zijn onmisbaar omdat zij een interessant netwerk en achterban hebben. Een groot aantal van deze partijen staat al klaar om samen aan de slag te gaan in Hanzeland.

volgende stappen
We willen een plek maken waar coalities gesmeed worden voor experimenten en vernieuwingen. Een proces wat zich richt op een fysieke plek die bijdraagt aan het verlevendigen en verbeteren van een stedelijk gebied in ontwikkeling, Hanzeland. Tegelijkertijd de interactie zoeken met mensen en activiteiten in de openbare ruimte.

Quote Paul Goldberger

Het is ook een experiment om met verschillende partijen (privaat en publiek) een gedragen methode te ontwikkelen om te komen tot een invulling voor de vele leegstaande kantoormeters in andere gebieden. De fysieke plek en haar activiteiten en programmering dragen bij aan de mate van het verwerven en delen van kennis om leegstand aan te pakken of te voorkomen.

Het proces speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van initiatieven van onderop en stimuleert participatie en cross-overs van verschillende domeinen door deze bij elkaar in een ruimte onder te brengen. Dit doen we om de negatieve effecten van leegstand in kantoren op de ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid en sociale kwaliteit / leefbaarheid te beperken of te voorkomen.

aanpak
Gooitz gelooft in waardecreatie door co-creatie. Daarom gaan we voor het uitvoeringsplan samenwerken met derden die door samen te doen de dynamiek in het gebied op gang kunnen brengen. Zowel op een fysieke plek die als middel dient als in de openbare ruimte in de omgeving Hanzeland.

Samen gaan we een uitvoeringplan opstellen dat bijdraagt aan de balans in het gebied tussen people (sociale betrokkenheid van gebruikers en eigenaren, menselijke maat, ontmoeting in het gebied stimuleren), planet (meer groen in een stenen kantoorgebied, meer aandacht voor ecologie en verbetering van het binnenmilieu) en profit (werkgelegenheid stimuleren, beschikbare ruimte beter benutten, waarde vastgoed impuls geven).

Daarbij gaan we een plek in Hanzeland gebruiken om de interactie tussen verschillende groepen op gang te brengen (ondernemers, eigenaren/verhuurders, studenten, buurtbewoners). Vanuit de gedachte dat sociale duurzaamheid minstens zo belangrijk is als fysieke gebiedsontwikkeling. Daarbij nemen we ook de thema’s ‘energie’ en ‘social entrepreneurship’ in mee.

Public space networkplace

We gaan Hanzeland vanuit de praktijk voorzien van nieuwe impulsen en perspectieven en gaan daarmee het experiment aan. Dat bereiken we door samen te onderzoeken. Door learning by doing met alle stake- en shareholders, privaat en publiek. Zo willen we op een duurzame en vernieuwende manier energie aanboren die in Hanzeland aanwezig is. Experimenten zijn hard nodig! We geven door middel van sociale waardecreatie een impuls aan Hanzeland. In het uitvoeringsplan willen we opnemen wat werkt en wat niet. De manier van onderzoeken is ook voor andere gebieden in Overijssel interessant.

In een experimenteel proces met veel actoren willen we samen onderzoeken wat werkt. Dit project is een experiment waarin de nieuwe verhoudingen tussen overheid, markt en individu worden onderzocht. Samen met andere initiatieven (HanZ, City Developer-s, Kennispoort, Stadskrans, CityPost, bewoners, ondernemersvereniging, onderwijsinstellingen e.a.) in en rond dit gebied kan het een voorbeeld zijn om met kleine ingrepen grotere gevolgen te bewerkstelligen en het gebied interessanter voor bedrijven, gebruikers en bewoners te maken.

Dat doen we door gebruik te maken van interviews én een platform waarop we veel verschillende meningen, ideeën en initiatieven verzamelen om een levendige en op duurzame wijze kennis te vergaren en te delen die beschikbaar wordt voor iedereen.

Het uitvoeringsplan is het startpunt voor een impuls in Hanzeland, samen met de initiatieven hierboven genoemd en zal in januari 2015 van start gaan.

Heb je vragen, opmerkingen, suggesties of wil je meedoen? Neem dan gerust contact op! 

stadsexpeditie

Op 21 november waren we met een aantal stadmakers uit Zwolle (Arjan Broer, Sandra Lange en Alma Streefkerk) en andere steden uit Nederland op stadsexpeditie in Groningen. Groningen is een fijne stad, ik heb een aantal jaren in Groningen gewerkt en is de stad waar een lieve vriendin van mij woont. De stadsambassade Groningen werd officieel geopend in de Wolkenfabriek, gevestigd in de oude suikerfabriek net buiten de stad.

nieuw nederland 
Nieuw Nederland – Steden in Transitie een initiatief van Pakhuis de Zwijger en is een netwerk van Stadmakers uit Nederlandse steden waarbij stedelijke vraagstukken en innovaties centraal staan. Stadmakers zijn bij de stad betrokken actieve burgers en participerende professionals. Zij maken vandaag de stad van morgen en samen wisselen ze kennis en ervaringen uit op dit platform.

Elke keer bezoeken we met een groep stadmakers een andere stad. We worden meegenomen door de lokale stadmakers en het is heel bijzonder om daar mensen van kleine en grote initiatieven uit heel Nederland te ontmoeten en kennis te delen.

ontwikkelroute
Mark Sekuur van Open Lab Ebbinge trapte af en heeft ons meegenomen in zijn mooie stad, zeer inspirerend! De ontwikkelroute die ik volgde samen met Sandra Lange leidde langs mooie en bijzondere plekken.

Mark Sekuur opent de stadsexpeditie Groningen (gooitz)

We starten bij Het Paleis, het oude scheikundelaboratorium van de Rijksuniversiteit Groningen. Meerdere functies in 1 gebouw en een vliegwiel plaats voor de tijdelijke ontwikkeling van het oude CiBoGaterrein.

een tijdelijke stad voor creatief en openbaar gebruik
Op het terrein waar ooit een prachtige gasfabriek stond is OpenLab Ebbinge actief, waar in containers verschillende bedrijven zijn gevestigd en samen tijdelijk voor een boost in de wijk zorgen. Een proeftuin voor tijdelijke gebiedsontwikkeling.

Infoversum open lab Ebbinge (gooitz)

De koepel op de foto’s is het Infoversum en is een theater voor 3D projectie en nergens anders in Nederland.

Bij Pand drie&zestig, wat ook een verzameling van ondernemers herbergt, werken ze samen aan de omgeving van het Boterdiep waar alle stakeholders samenwerken aan de toekomst van het gebied.

Wolkenfabriek, inschuifrestaurant op de eerste etage (gooitz)

wolkenfabriek
We sluiten de avond af in de Wolkenfabriek, het voormalig terrein van de Suiker Unie, de suikerfabriek. De kachel brand, het is er heerlijk warm. Wat een ruimte, wat een kansen!
We eten een heerlijke stoofpot in het inschuif-restaurant. Heel tof concept, waar elke avond een groep andere mensen koken en het restaurant runnen. Je kunt de Wolkenfabriek steunen door de cloud-fundactie, een mooie manier om samen te zorgen dat het kan blijven bestaan.
We reizen laat terug naar het Oosten met veel te volle buik en vol hoofd;-)