organische gebiedsontwikkeling

placemaking

Een tijdje geleden schreef ik een blog over Tactical Urbanism “Short-term action, for long-term change.” De term wordt sinds 2010 gebruikt en toegeschreven aan Mike Lydon, urban planner in New York.

Photo: Maria deAlva, San Francisco Planning Department.

Steeds meer inwoners van steden nemen zelf het initiatief om hun leefomgeving en de openbare ruimte samen te verbeteren. Denk aan de buurttuintjes, installaties en hacks die een omgeving vaak snel, tijdelijk en vaak op een goedkope wijze leefbaarder en fijner maken met weinig risico’s. Deze stroming wordt Tactical Urbanism genoemd en zijn spontane interventies. Het is een methode die zich richt op kleinschalige gebiedsontwikkelingen met grote reikwijdte. Deze kleinschalige ingrepen worden gekenmerkt door hun community-focus en realistische doelen.

In 2015 publiceerde Mike Lydon samen met zijn collega Anthony Garcia hierover een boek waarin zij de geschiedenis van deze beweging beschrijven. Het is tevens een gids voor mensen die zich hiermee bezig houden, misschien ook voor jou.

placemaking
Placemaking gaat over ontwerp, beheer en diverse benadering van de openbare ruimte, waarin de mensen de belangrijkste rol hebben. Placemaking speelt in op de lokale gemeenschap en het potentieel daarvan. Met placemaking wordt er een openbare ruimte gecreëerd die de gezondheid, het geluk en het welzijn van mensen positief beïnvloed. Een plek waar je graag wilt zijn. Het is zowel een proces als een filosofie.

Project For Public Spaces is een interessante website waar ik heel veel van heb geleerd en inspiratie uit haal. Het diagram hieronder geeft je een goed beeld van hoe het proces werkt, deze tool is ontwikkeld door PPS en geeft inzicht. PS bestaat sinds 1975 en heeft sindsdien het werk van William (Holly) Whyte meer dan weten uit te breiden.

“What makes places great” Tool developed by PPS

Het diagram is één van de tools door PPS ontwikkeld en help communities plekken te evalueren. Wil je hier meer van weten? Check dan deze link

Jane Jacobs
Het idee achter placemaking is ontstaan ​​in de jaren ’60. Toen urban activist Jane Jacobs en urban writer William H. Whyte baanbrekende ideeën over het ontwerpen van steden publiceerden in het boek ‘The death and life of great American cities’ . Een stad is niet bedoelt voor auto’s en winkelcentra, maar voor mensen. En om met die mensen levendige wijken en uitnodigende openbare ruimten te creëren. Jacobs pleitte voor het claimen van straten door de inwoners (citizen ownership) en Whyte benadrukt essentiële elementen voor het creëren van sociale cohesie in de openbare ruimte.

Een deel van mijn dagelijkse werk gaat zowel over placemaking als tactical urbanism, ik vind het fantastisch om samen met mensen onze leefomgeving, met name in Zwolle fijner te maken. Soms met kleine, soms met grote ingrepen kun je het verschil maken voor jouw leefomgeving. Nog mooier vind ik het als mensen daardoor geïnspireerd en gemotiveerd raken om ook aan de slag te gaan in hun eigen leefomgeving. Zoals ik geïnspireerd raak door mensen zoals Jane Jacobs, William Whyte en Fred Kent, maar zeker door mensen in andere steden en mijn eigen stad.

Op mijn Instagram-account post ik dagelijks mooie voorbeelden van placemaking en tactical urbanism. Hieronder vind je een aantal.

club cele toont citizen jane – battle for the city
Jane Jacobs is voor mij mede de reden ervan dat we bij Club Cele ism het Zwols Architectuur Podium (ZAP) het Stadscafe, verbinden en samenwerken in de Spontane stad Zwolle zijn gaan programmeren februari 2015. Daarom klopt het ook zo dat wij 14 februari de film Citizen Jane gaan vertonen. Omdat wij graag mensen inspireren om hun eigen leefomgeving vorm te geven en aan de slag te gaan. Daar spelen wij graag een rol in en daarom delen wij graag onze inspiratie met onze fans.

Citizen Jane is een film over steden door de lens van urban activist Jane Jacobs. Al eerder werd het verhaal over de kansen en dilemma’s van de moderne stad vertoond op het IDFA, en nu dus bij Club Cele.

waardeverhoger

De tweede editie van Het Stadmakerscongres in Rotterdam op vrijdag 30 oktober was voor mijn partner, in bedrijf en in de liefde, en mijzelf, de aanleiding om een paar dagen extra in deze boeiende stad te verblijven. Stadmakers uit voornamelijk Rotterdam, met verschillende achtergronden, maar ook uit andere steden, komen naar dit evenement in Rotterdam. Dat er veel belangstelling voor het Stadmakerscongres was, bleek wel uit de 650 aanwezige bezoekers.
Twitteren deden we met de #SMC15 en hier lees je de Twitterfeed.

bazar
Donderdag zijn we met de trein naar Rotterdam gereisd. We hadden een leuk hotel in de Witte de Withstraat geboekt: Bazar. Altijd een feestje om hier te logeren, niet heel fancy, maar een hotel met een verhaal en beleving, in ieder geval veel leuker dan een kille hotelkamer.

Hotel Bazar Rotterdam

Fijne bijkomstigheid is het restaurant Bazar, waar je ook ontbijt als je logeert in het hotel. Je kunt er vers, betaalbaar en goed eten (halal), de bediening is vriendelijk, leuk en gastvrij, geen wonder dat het overdag en ’s avonds stampend vol zit tot ver na middernacht. Er staan standaard fietsen, die je gratis mag gebruiken of als je met de auto komt dan je krijg je een korting op de parkeergarage.
De inrichting in thema’s: Duizend en één Nacht, Afrika of Zuid Amerikaans.

Moderator Stadmakerscongres Annemieke van der Kooij

stadmakerscongres
Het congres kun je het beste als een festival bekijken. Het Stadmakerscongres heeft een heus blokkenschema, inclusief overlap van workshops waar je bij beide tegelijk wilt zijn. De locatie, De Schouwburg van Rotterdam, heeft een mooie ambitie: De Stadsschouwburg en Schouwburgplein in 2030 klimaat neutraal! Directeur Ellen Walraven vertelt dat ze met de programmering de vertaling maakt van kunst en cultuur op haar podium. Gave en prachtige ambitie!

guerrilla ambtenaar
Dat het moeilijk kiezen was had ik gezegd, dus zijn we op bekent terrein begonnen bij ‘de Rotterdamse bouwstenen voor Agenda Stad.’ Pakhuis De Zwijger hoste dit podium en Niesco Dubbelboer interviewt in het eerste blokje de net gepensioneerde Cees Donkers (urban designer – gemeente Eindhoven), de stoute ambtenaar uit Eindhoven, super inspirerende man! Hij heeft bijgedragen aan het behoud van de Witte Dame, de voormalige Philipsfabriek. Hij is na zijn pensioen met een eigen bedrijf gestart, waarin hij veel samenwerkt met jonge talenten.

The last supper versus the new generation – foto Design Week

Het plaatje van de Apostelen bij The last supper is mij bijgebleven, Cees Donkers gebruikt deze afbeelding als ikoon voor de nieuwe generatie. Hij beschrijft de huidige situatie waarin studenten klaar zijn met hun studie en slecht aan de bak komen. Hij pleit voor meer samenwerken tussen overheden en onderwijs en natuurlijk ook met ondernemers, maar hij vindt dat het een onderbelichte samenwerking is waarbij de overheid een belangrijke rol moet spelen. Cees Donkers vertelt ook over zijn Russische avontuur een architecturale Nederlands-Russisch studentenproject. Volgens hem is het URBANFEST in Izhevsk in Rusland, in de op vier na grootste stad in Rusland, een heel gaaf festival.

initiatiefnemer = waardeverhoger
Frans Soeterbroek, De Ruimtemaker, nam ons mee in de lezing “Stadmakers: Nieuwe tafelschikkingen, ander speelveld.” Over hoe ambtenaren mee moeten groeien in anders denken. Het sturen op maatschappelijke meerwaarde en het belang daarvan. Ondernemerschap en publieke waarden moeten aan elkaar verbonden worden.
Het bewaken van het uithoudingsvermogen van pioniers, het experiment en het leren ervan, koesteren van diversiteit. Ik snapte direct wat Frans bedoelde, toen hij benoemde dat je in de groep waarmee je samenwerkt en pioniert elkaar ook zo nu en dan de vraag moet stellen hoe het met elkaars uithoudingsvermogen staat. Dat is een mooie les voor initiatiefnemers, eentje die vaak wordt vergeten.

Lessen voor lokale platforms van Frans Soeterbroek

alexandros washburn
Na de lunch gingen we massaal naar de grote zaal waar keynote speaker en Guest Urban Critic 2015 Alexandros Washburn uit New York een lezing gaf. Washburn* is strateeg en ontwerper, hij verbind voortdurend de structurele transformaties van de stad met de kwaliteit van het dagelijkse leven. Eén van de hoofdvragen voor het Stadmakerscongres 2015 is: “Hoe sterken stadmakers en stadsontwerp elkaar wederzijds?”

In de periode 2007- 2014 was Washburn Chief Urban Designer van het New York City Department of City Planning, onder burgemeester Michael Bloomberg. Bekende projecten uit die tijd zijn de High Line, en de post-Sandy reconstructie. In zijn huidige functie als industry professor/founding director van het Center for Coastal Resilience and Urban Xcellence (CRUX) bij het Stevens Institute of Technology werkt hij aan de grootschalige opgave van weerbaarheid tegen klimaatverandering .

Zijn uitgangspunt is dat elke ingreep in de stad leidt tot een prettiger plek om te leven. Zijn benadering zoekt voortdurend de balans tussen drie helden, Robert Moses, Jane Jacobs en Fredrick Law Olmsted: denken in grootschalige investeringen, vanuit de kracht van communities en met natuur als balancerende kwaliteit. Echt goede projecten krijgen door die balans een upswing die zich niet laat voorzien, en die zich niet alleen uitbetaalt aan investeerders maar ook aan publieke kwaliteit en aan bloeiende communities.

Het huis van Alexandros Washburn in NYC na Sandy

De lezing van Washburn was heel persoonlijk, zijn verhaal begint met een foto van zijn huis nadat zijn huis in NY precies drie jaar geleden overstroomde. Hij werd emotioneel toen hij over de kracht van de buurt ging vertellen, iedereen hielp elkaar. De kern van zijn verhaal gaat over connectie en hij benoemt het belang ervan in de openbare ruimte “Public space builds public trust.” Tijdens zijn lezing heeft Washburn het regelmatig moeilijk, hij is duidelijk geraakt door het besef hoe belangrijk mensen in de stad zijn, mede omdat hij het aan den lijve heeft ondervonden. Het raakt mij ook en ik besef ook dat dit precies is wat ik naleef, de mens, contact en het samen aan de stad bouwen, ieder in zijn kracht “Architecture build cities, cities build citizens.”

De week voor het Stadmakerscongres verbleef hij al in Rotterdam, daardoor trekt hij regelmatig de vergelijking tussen New York en Rotterdam. Hij eindigt zijn lezing nogal aangeslagen, met een pleidooi om in Rotterdam te starten vluchtelingen echt inwoners te laten zijn en hij pleit voor radicale opname in de samenleving. Daar werd iedereen stil van.

* Informatie over Washburn deels via Stadmakerscongres.nl

maak de maaskade mee!
We gaan erop uit! Even wat luchtigs, letterlijk de stad in met de tour “Maak de Maaskade mee”, onder de bezielende leiding van Kaboul Vermijs van CultuurScouts. Boot, fiets, zon en leuke mensen in deze toffe stad! We gaan op de fiets richting Leuve Haven, waar we de boot pakken naar de schakelpunten tussen Charlois en de Maaskade.

Charlois aan het water

We bezoeken Charlois aan het water en krijgen een mooi verhaal over het initiatief en wat de ambities zijn.

Ret – Remise Sluisjesdijk Rotterdam

Daarna brengen daarna we een bezoek aan het voormalig kantoorpand RET-remise op Sluisjesdijk waar de ontmoeting tussen handen en hoofd wordt gefaciliteerd. Mooi om op zo’n mooie dag de Maas op te gaan en alles vanaf het water te bekijken. Gedreven mensen, met passie voor de wijk en de mensen uit de wijk.

Op de weg terug op de boot zit ik naast een groepje waar ik iemand hoor vertellen over haar Stichting Brugwachtershuisjes *oren gespitst* en het blijkt Mijntje Vervoort te zijn. Haar stichting heeft al meerdere malen aandacht aan het project Brugwachtershuisjes Zwolle besteed en de terugreis is te kort en we wisselen gegevens uit. Toeval bestaat niet;-)

Jerry en Gooitske onderweg in Rotterdam

Terug in de Schouwburg hebben we een lekker glaasje gedronken, nog wat nagepraat en zijn Jerry en ik zijn vol inspiratie en veel prikkels terug naar ons hotel gegaan om ons op te frissen om een lekker hapje te gaan eten. De volgende dag gaan we zeker een bezoek aan Katendrecht brengen, maar morgen als eerste een bezoek brengen aan de Keith Haring expositie The Political Line in de Kunsthal. Initiatiefnemers zijn waardeverhogers, daar sluit ik de dag mee af.

Klik hier als je meer wilt weten over Stadmaken in Nederland>>

Klik hier voor een woord en beeld verslag van het Stadmakerscongres >>